Sanal paralar üzerinden gerçekleştirilen işlemlerin muhasebeleştirilmesi aşamasında merak edilen bir çok ayrıntı var. Bu merak edilen ayrıntılar için bir cevap verebilmemiz için en başında sanal para türlerinin ilgili yasalar kapsamında ne şekilde ele alındığına bakmamız gerekiyor.
Muhasebeleştirme sürecinde; SPK, BDDK, Vergi İdaresi birimlerinin belirttiği esaslar geçerli olmaktadır. Bu bağlamda ilgili kurumların sanal paralar ile ilgili düzenlemiş olduğu esaslar var mı diye baktığımızda ise herhangi bir sonuç bulamıyoruz. İşte bu noktada sanal paraların da bir şekilde tanınmasının önemli olduğu ve ilgili esasların belirlenmesi gerekliliği karşımıza çıkmaktadır.
Sanal paralar için herhangi bir tanım söz konusu olmadığı için muhasebeleştirme sürecinin nasıl ve ne şekilde ilerletileceği konusunda da bir bilinmezlik durumu söz konusudur. Bu bağlamda yazımızda genel olarak sanal paralar ile ilgili gerçekleştirilen işlemlerde nasıl bir süreç işleneceğine değineceğiz.
Sanal Paraların Muhasebeleştirilmesi Süreci Nasıl Olur?
Sanal paraların muhasebeleştirilmesi için ihtiyaç duyulan temel bilgi, ilgili para biriminin hangi tanım altında değer gördüğüdür. Bu doğrultuda sanal para olarak tanımlanan değerlerin yasalar karşısında "para" olarak tanımlanmamış olduğuna dikkat çekmek istiyoruz. Bu nedenden dolayı normal para gibi muhasebeleştirilmesi olanaksızdır. Bu durumda diğer tanımlar altında sanal paraları değerlendirmek bir diğer seçimdir. Bu doğrultuda ise karşımıza menkul kıymetler ve emtia değerli çıkmaktadır.
Sanal paraların, gerçek para niteliğinde değerlendirilmediğini (daha doğrusu bu türden bir tanım belirten bir yasa olmadığını) yazımızın başında belirtmiştik. Bu nedenden dolayı menkul kıymetler adı altında değerlendirmemiz ve muhasebeleştirmemiz de mümkün olmayacaktır.,
Son olarak seçeneğimiz ise emtia seçeneğidir. Bu bağlamda sanal paraları "emtia" değeri olarak görerek, muhasebeleştirme sürecinin nasıl olacağına dair yöntemi ifade edebilmemiz mümkündür.
Sanal Paralar ile İlgili İşlemlerin Muhasebe Kayıtlarına Geçirilmesi
Yazımızda daha önce de belirttiğimiz gibi sanal paraları "emtia" değeri altında muhasebeleştirmemiz mümkün görünen seçenektir. Bu süreçte nasıl bir yol izleneceği ise ilgili sanal paralar ile ilgili nasıl işlemler gerçekleştirildiği ile ilgilidir. Buna göre başlıca senaryoları yazımızın devamında madde madde ele alacağız.
- Belirli bir hizmet karşılığında, hizmet bedeli olarak sanal paraların tahsil edilmesi durumunda muhasebeleştirme sürecinde normal bir şekilde fatura kesilmeli, gelir yazılma ve müşteri hesabına borç olarak geçilir. Bu işlemlere ek olarak, hizmet bedeli olarak alınan sanal paranın stok hesabına işlenmesi gerekir.
- Bir diğer senaryoda ise eğer tedarikçi normal bir satış işlemi neticesinde ödemeyi sanal para ile almışsa bu durumda hizmet faturasına gider yazılarak, tedarikçi hesabı alacaklandırılır. Bu normal işlemlere ek olarak ise alınan sanal para değeri stok hesabından düşülür ve tedarikçi hesabı kapatılır.
- Son yıllarda popüler bir senaryo ise şirketin mining yöntemi (ki buna madencilik de denilmektedir) ile sanal para elde etmesidir. Bu gibi bir durum söz konusu ise yine fatura kesilmeli ve gelir kaydedilmelidir. Bu işlemlere ek olarak stok hesabının da arttırılması gerekir.
- ICO yöntemi ile sanal paraların satılması durumu söz konusu ise fatura kesilmesi gerekir. Bu işlemlerde satılmayan sanal paraların ise stok hesaplarına iz bedelinden alınması gerekir.
- Borsada değiş-tokuş ya da alım-satım söz konusu ise; komisyon karşılığında fatura kesilmeli, gelir yazılmalı ve müşterinin ilgili hesabı borçlandırılmalıdır. Ayrıca sanal para stoklara kaydedilmeli ve müşteri hesabı da kapatılmalıdır.
Başlıca sanal para senaryoları durumunda hangi muhasebeleştirme süreçlerinin izleneceğine yazımızda değinmiş bulunuyoruz. Bu bağlamda çeşitli sanal para türleri olduğuna ve genel olarak "emtai" değeri altında işlem görebileceğini yeniden hatırlamak isteriz.
