Kıdem tazminatı bir iş yerinden herhangi bir nedenden dolayı ayrılacakları ilgilendirmektedir. Çalışanın işten ayrılması durumunda ne kadar kıdem tazminatı alacağının belirlenmesi ise kıdem tazminatı hesaplaması yapılarak belirlenebilmektedir.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı nedir daha ayrıntılı bir şekilde ifade edecek olursak; çalışanların, çalıştıkları iş yerinden ayrılmaları durumunda sahip oldukları kıdeme (ki bu kıdem derecesi çalışılan yıl sayısı ile orantılıdır) ve diğer kriterlere göre belirlenen para miktarıdır.
Burada önemli bir noktaya değinmemiz gerekiyor. Kıdem tazminatı herkesi kapsamıyor. Bu tazminatı almak isteyenlerin kıdem tazminatı şartlarına uygun nitelikte olması gerekir.
Kıdem tazminatı almak isteyen bir kişinin sağlaması gereken üç şart vardır.
- Kendi isteği ile iş yerinden ayrılanlar kıdem tazminatı alamaz, İş veren tarafından işten çıkarılıyor olması gerekir.
- Memurlar kıdem tazminatı alamaz çünkü memurlar için emeklilik ikramiyesi verilmektedir.
- Aynı iş yerinde veya aynı iş verenin başka iş yerinde en az 1 yıl boyunca çalışmış olmak şartını karşılamayanlar kıdem tazminatı alamaz.
- Ahlak kurallarına aykırı bir davranış nedeniyle işten çıkarılıyor olanlar da faydalanamaz.
Buna göre Kimler kıdem tazminatı alabilir sorusuna cevap verecek olursak;
- Erkekler için; askerlik görevini yerine getirmek istediklerinde ve bu durumda da işten ayrılmak zorunda kaldıklarında, kıdem tazminatından faydalanabilirler.
- Kadınlar için; evlendikten sonraki 1 yıl içerisinde işten ayrılma ve aynı zamanda kıdem tazminatından faydalanma hakkı vardır.
- Özellikle de uzun süreli bir sağlık sorunu ve bu soruna bağlı olarak çalışmaya devam edemeyecek durumda olanların iş yerinden ayrılıyor olmaları durumunda kıdem tazminatından faydalanabilirler.
- Geçmişte bir iş yerinden ayrılmış olanlar da kıdem tazminatı hakkını kullanmamışlarsa, faydalanabilirler ancak eğer aradan 10 yıl geçmişse yasal yollara başvurup haklarını almaları gerekecektir.
- Emekli olan bir çalışan da kıdem tazminatı alabilir.
- Prim ödemesini yapan ve gün sayısını dolduranlar da emeklilik yaşını doldurmasalar bile işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatından faydalanabilir. Tam tersi bir durum; yaşını doldurup, gün sayısını doldurmayanlar da faydalanabilirler.
- Sakatlık durumunda hem sakatlık aylığı hem de kıdem tazminatı alınır.
- Vefat durumunda ise yasal varislere kıdem tazminatı ödemesi yapılır.
Kıdem tazminatı miktarının belirlenmesinde uygulanan esaslar yıllar içerisinde sürekli değişkenlik gösterdi ancak 2018 itibariyle Avusturya modelinden esinlenerek yeni bir hesaplama modeli geliştirildi.
Kıdem Tazminatı Hesaplama
Kıdem tazminatı hesaplama işlemi aylık brüt ücret üzerinden gerçekleşir. Bu ücretin net olarak hesaplanabilmesinde çalışılan toplam yıl sayısı önemli olmaktadır. Ayrıca hesaplama yapılırken yan giderler (mesela sağlık sigortası veya yemek parası gibi giderler) de hesaplamaya dahil edilir.
Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır bunun için aylık brüt ücret ile çalışılan toplam yıl sayısı çarpılır.
Basit bir örnek verelim;
Aylık brüt ücret 2.500 TL kazanıyor olun, İş yerinde 10 yıldır çalıştığınızı varsayalım. Bu durumda; hak ettiğiniz kıdem tazminatı 2,500 TL x 10 yıl = 25,000 TL’dir.
Kıdem tazminatı hesaplama işlemi aslında çok basit ancak yan giderleri ve vergileri de hesaba katmak gerekiyor. Dilerseniz kıdem tazminatı hesaplama işlemini yapabilmenizi sağlayan özel hesaplama araçlarını kullanabilirsiniz. Bu sayede alacağınız kıdem tazminatı için daha yakın bir değer bulabilirsiniz.
Öte yandan dikkat etmeniz gereken önemli bir ayrıntı da kıdem tazminatı tavan tutarıdır. 2018 yılı için bu tutar 5 bin TL olarak belirlenmiştir. Yani siz aylık 5 bin TL'den daha yüksek kazanıyor olsanız bile kıdem tazminatınız hesaplanırken tavan tutar olan 5 bin TL baz alınarak kıdem tazminatınız hesaplanacaktır.
